جنگ تحمیلی عراق علیه ایران که به مدت هشت سال طول کشید، باعث شد کشور های زیادی در راستای حمایت از صدام و البته کسب منافع مالی بی شمار، برای فروش تسلیحات نظامی با یکدیگر کورس رقابت بگذارند هرچند در نگاه اول این موضوع به نظر می رسد که در فروش اسلحه، مهمات و حتی تکنولوژی نظامی به عراق دلالان نقش آفرین بودند؛ ولی میزان و حجم کمک هایی که به عراق در حدی بود که اگر بدون اطلاع دولت ها انجام نمی شد، به طور حتم عراق نمی توانست به سلاح های روز شرقی و غربی و تکنولوژی های پیشرفته نظامی دست یابد.
صدام در دوران هشت ساله جنگ با ایران متوجه شد هرکسی و هر کشوری می خواهد سهمی از درآمد های نفتی این کشور را عاید خود کند و این همان موضوعی بود که باعث شد تا عراق در آن دوران به عنوان یکی از پنج کشور عمده خریدار اسلحه در جهان معرفی شود و فروشندگان اسلحه از هر نقطه جهان دلالان خود را به این کشور می فرستادند تا نظر صدام را برای خرید سلاح از آن ها جلب کنند.
به همین منظور و به مناسبت فرا رسیدن هفته
دفاع مقدس، خبرگزاری
دفاع مقدس قصد دارد به صورت اجمالی مروری به کمک های خارجی که به ارتش بعث عراق شد را بررسی کند.
روابط عراق و اتحاد جماهیر شوروی در
جنگ ایران و عراق به سلسله کمک های دیپلماتیک و نظامی اتحاد جماهیر شوروی به رژیم بعث عراق می پردازد. این کمک ها برگرفته از منافع مشترک عراق و شوروی در منطقه خاورمیانه و در مرحله بعد جامعه جهانی بود به نحوی که در حدود ۸۵ درصد تجهیزات مورد استفاده عراق در جنگ با ایران، ساخت کشور اتحاد جماهیر شوروی بود؛ به همین خاطر باید گفت که شوروی بزرگترین صادرکننده ادوات و تجهیزات نظامی به عراق طی جنگ هشت ساله عراق با ایران بود.
شوروی؛ تامین کننده ۸۵ درصد تسلیحات عراق در جنگ با ایران
اهداف شوروی
به طور کلی اهداف شوروی در کمک به عراق برای مقابله با ایران را می توان در چند دستاورد کلی خلاصه کرد:
۱-فروش تسلیحات نظامی به عراق و کسب درآمد سرشار از این طریق
۲-شوروی تصور می کرد با پیروزی عراق بر ایران، ایران در زمره کشور های بلوک شرق قرار می گیرد.
۳-حکمرانان شوروی قصد داشتند از طریق سرنگونی
انقلاب اسلامی ایران از قدرت گرفتن آن ها جلوگیری کنند.
۴-تضعیف گروه های مبارز افغانستانی و محروم شدن آن ها از کمک های جمهوری اسلامی ایران و انحراف افکار عمومی از جنایات شوروی در افغانستان
۵-نمایش تسلیحات مدرن شوروی در
جنگ ایران و عراق برای کسب سهم بیشتر بازار جهانی سلاح
آغاز همکاری های نظامی
در مهر ۱۳۶۰ (سپتامبر ۱۹۸۱) طه یاسین رمضان وارد مسکو شد؛ وی در این سفر توانست موفقیت هایی چه در زمینه نظامی و چه در زمینه اقتصادی به دست آورد؛ زیرا مقامات شوروی آمادگی خود را برای اجرای قرارداد های تسلیحاتی قدیمی و نیز تکمیل طرح های اقتصادی اعلام کردند.
بر اساس این قرارداد، شوروی یک سیستم پیچیده دفاع ضدهوایی مجهز به موشک در عراق مستقر کرد تا از هرگونه تجاوز و حمله جدیدی مشابه آنچه توسط اسرائیل علیه مرکز اتمی عراق صورت گرفت جلوگیری به عمل آید؛ بنابراین کمک های نظامی شوروی به عراق با ارسال اقلام ذیل از سر گرفته شد:
شوروی؛ تامین کننده ۸۵ درصد تسلیحات عراق در جنگ با ایران
۳۰ فروند هواپیمای حمل و نقل نظامی آنتونوف ۲۲، بالگرد های توپدار میل ۲۴
توپ های ضدهوایی ۲۳ میلی متری و موشک های سام ۲، ۳، ۶، ۸، موشک های زمین به زمین فراگ ۷ و دو هزار تیر موشک ضدتانک مالیوتکا .
۷۰۰ دستگاه تانک تی ۶۰ و ۷۲ فروند میگ ۲۳ و ۲۵ و ۲۷ به همراه ۸۰۰ قبضه توپ کالیبر ۲۲۱ و ۱۵۲ میلی متری و ۱۴۰ هزار نارنجک.
در واقع شوروی تسلیحات مدرنی به ارزش ۸/۸ تا ۹/۲ میلیارد دلار در اختیار عراق گذاشت که شامل حدود ۲۰۰۰ دستگاه تانک، ۳۰۰ فروند جنگنده، ۳۵۰ فروند موشک زمین به زمین اسکاد بی و هزاران ادوات جنگی بود، از طریق بندر عقبه اردن به عراق منتقل کرد.
شوروی؛ تامین کننده ۸۵ درصد تسلیحات عراق در جنگ با ایران
عراق در دهه ۸۰ در واردات تسلیحات در جهان سوم در رتبه اول قرار داشت. عراق در طول سال های ۱۳۶۱ تا ۱۳۶۵ (۱۹۸۶-۱۹۸۲) به تنهایی۳۱/۷میلیارد دلار سلاح خریداری کرد که ۱۴/۳ میلیارد دلار آن از شوروی سابق بود.
عراق در نتیجه واردات سلاح موفق شد توانایی نظامی خود را ظرف دو سال، ۴۰ درصد افزایش دهد به نحوی که این کشور در شب بازپس گیری فاو در حدود ۵۰۰۰ دستگاه تانک، ۴۵۰۰ دستگاه وسیله نقلیه جنگی، ۵۵۰۰ عراده توپ، ۴۲۰ فروند بالگرد و ۷۲۰ فروند جنگنده در اختیار داشت.
شوروی؛ تامین کننده ۸۵ درصد تسلیحات عراق در جنگ با ایران
این کشور موشک های اسکاد شوروی را با تغییر در کلاهک های آن ها به موشک های برد متوسط العباس و الحسین تبدیل کرد؛ علاوه بر این مشاوران شوروی نیز در استفاده فنی و پشتیبانی از این موشک ها در صحنه نبرد نقش اساسی داشتند.
استفاده از دانشمندان شوروی در تولید سلاح های شیمیایی
در نوامبر ۱۹۸۲ بین ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ مشاور نظامی شوروی از جمله ۲۲ مهندس به عراق بازگشتند و در پایگاه های نظامی، فرودگاه ها، پادگان ها و مجتمع گاز سامره مستقر شدند و این در حالی بود که غرب و علی الخصوص آلمان غربی در تجهیز عراق به سلاح های شیمیایی نقش اساسی داشتند؛ اما نیروهای عراقی برای کاربرد پیچیده و جامع از سلاح های شیمیایی، چون گاز اعصاب علیه نیروهای ایرانی از کمک و حمایت کشور هایی همچون شوروی نیز برخوردار شد؛ چون آمریکا و شوروی برای مدت های طولانی تلاش داشتند که استفاده از این سلاح ها را در صحنه جنگ مورد آزمایش قرار دهند.
شوروی؛ تامین کننده ۸۵ درصد تسلیحات عراق در جنگ با ایران
عراق همچنین توانست تعداد نیرو های زمینی خود را از ۲۶ لشکر در ۱۹۸۶ به ۵۰ لشکر در سال ۱۹۸۸ افزایش دهد که این توانایی بدون کمک شوروی امکان پذیر نبود.
اعزام هیات بلندپایه به عراق
شوروی در سال ۱۳۶۳ یک هیأت بلند پایه را به ریاست یاکوف ریابوف که از افسران ارشد ک. گ. ب و رئیس کمیته روابط اقتصادی خارجی شوروی بود به بغداد اعزام کرد و طی آن پیشنهاد خرید ۴/۵ میلیارد دلار اسلحه را ارائه داد.
شوروی؛ تامین کننده ۸۵ درصد تسلیحات عراق در جنگ با ایران
وی به عراقی ها اطلاع داد که شوروی حاضر است میگ های ۲۱ و ۲۳، بالگرد های توپدار میل ۲۴ و ۳۵۰ فروند موشک اسکاد بی را در اختیار آن ها قرار دهد و علاوه بر این آمادگی دارد تا ظرفیت رآکتور تحقیقاتی شوروی در طویله را تا ۵ مگاوات افزایش دهد که طه یاسین رمضان معاون اول صدام در زمان امضای این قرارداد، وامی به ارزش ۲ میلیارد دلار هم از شوروی دریافت کرد.
پس از امضای این قرارداد نخستین محموله خریداری شده چهار ماه بعد به بغداد ارسال شد و طی آن تنها در یک مورد ۲۰۰ دستگاه تانک پی تی ۷۶ آبی ـ. خاکی از طریق بندر عقبه اردن وارد عراق شد.
شوروی؛ تامین کننده ۸۵ درصد تسلیحات عراق در جنگ با ایران
خرید های نظامی
عراق طی دوران جنگ با ایران تسلیحاتی از شوروی خریداری کرد که بخش هایی از آن عبارتند از:
موشک های ضد هوایی سام ۲، ۳، ۶، ۸
۴۰۰ دستگاه تانک تی-۵۵
۳۵۰ فروند موشک های زمین به زمین از نوع اسکاد بی
۱۰۰۰دستگاه تانک تی-۶۲
۵۰۰ تانک دستگاه پیشرفته تی-۷۲
۲۰۰ دستگاه تانک پی تی ۷۶ آبی ـ خاکی
۷۰ فروند میگ-۲۱
۷۰ فروند میگ-۲۳
۲۳ فروند میگ-۲۵
۲۵ فروند میگ-۲۹
۴ فروند هواپیمای سوخت رسان توپولف-۷۲
۷۳ فروند سوخو-۲۵
۵۰ فروند سوخو-۱۷
